دعا در حق پدر و مادر

۱-طلب امرزش برای پدرومادر

((واخفض لهما جناح الذّل من الرّحمه وقل ربّ ارحمهما کماربّیانی صغیرا))اسراء-۲۴.

-باانهاخاکساری ومهربانی کن وبگو:پروردگاراهمانگونه که انهامرادرکودکی پرورش دادندتونیزانهارامشمول رحمت خودقراربده.

این ایه کریمه بطورصریح دلالت داردبرتعظیم وتکریم والدین ونیزقدرشناسی وسپاسگذاری ازایشان وطلب رحمت ومغفرت ازخداوندبرای انها،بگونه ای که هرگزازتوجه ویادانان غافل نباشند.

کلمه خفض جناح (پروبال گسترانیدن)کنایه است ازمبالغه وتواضع وخضوع زبانی وعملی وازاین صحنه گرفته شده که جوجه پروبال خودرابازمی کندتامهرومحبت مادرراتحریک نموده اورابه فراهم ساختن غذاوادارسازدوبه همین جهت کلمه جناح رامقیدبه ذلت کرده وفرمود(جناح الذّل)ومعنای ایه این است که در معاشرت وگفتگوی باپدرومادرطوری باایشان روبروشودکه تواضع وخضوع تورااحساس کنندوبفهمندکه توخودرادربرابر ایشان خوارمی داری ونسبت به انهامهرورحمت داری.

بنابراین درمقابل ایشان بایستی کمال عطوفت ومهربانی ونهایت تواضع وفروتنی راازخودنشان دهند.

درهنگام دعانیزانگاه که روبه سوی خدااورده وخواسته هایش رابه اوعرضه می داردوتقاضای رحمت وطلب مغفرت می نماید،دعادرحق پدرومادرراازهمگان حتی ازخودش مقدم بداردوایشان راهیچگاه فراموش نکند.بلکه درهمه حال چه درزمانی که درقیدحیات بوده وچه درزمانی که ازداردنیارفته اند،همواره ازذات اقدس حق،طلب رحمت وامرزش برای انان نمایند.۱

۲-پروردگارا،مارامشمول مغفرت خودت بگردان:

((الّذین یقولون ربّناانّناامنّافاغفرلناذنوبناوقناعذاب النّار))ال عمران-۱۶.

-(مومنان پرهیزکار)می گویند:پروردگاراما ایمان اورده ایم،پس مارابیامرزوازعذاب اتش نگاهدار.

یکی ازدرخواستهای مومنان پرهیزکارامرزش گناهان است (فاغفرلناذنوبنا)انچه ذکرش دراینجاضروری به نظرمی رسد،معنای ذنوب است که دراین فرازازدعایشان بکاررفته است،حقیقت این است که (ذنب)و(جرم)دارای یک معناهستند،فقط تفاوتی که درمیان این دوکلمه وجوددارداین است که اصل (ذنب)به معنای دنباله است چون اعمال زشت انسان دنبال اوست،ولی(جرم)دراصل به معنای قطع است،بدین معناکه بنده بواسطه ان ازخدادورمی شود.۱

۳-بارالها،نورماراکامل گردان:

((یاایّهاالّذین امنواتوبواالی الله توبه نصوحاعسی ربّکم ان یکفّرسیّئاتکم ویدخلکم جنّات تجری من تحتهاالانهاریوم لایخزی الله النّبی والّذین امنوامعه نورهم یسعی بین ایدیهم وبایمانهم یقولون ربّنااتمم لنانورناواغفرلناانّک علی کلّ شیء قدیر))تحریم-۸.

-ای کسانی که ایمان اورده اید،توبه کنیدتوبه خالصی،امیداست که پروردگارازگناهان شمادرگذردوبه باغهایی واردتان کندکه جویباران دران جاری است.روزی که خداوند،پیامبروگرویدگان به اورافرونگذاردونورشان پیشاپیش وطرف راستشان به حرکت دراید خواهندگفت:پروردگارانورماراکامل کن ومارابیامرزکه توبرهرکارتوانایی.

این ایه شریفه به توبه وبازگشت به سوی خدا،ان هم توبه ای نصوح وخالص که ازروی قلب وبرای همیشه باتصمیم جدی برترک اعمال ناشایست همراه باشد،تاکیدداردوسپس اثارونتایج درخشان توبه نصوح یعنی امید به بخشش گناه وورودبه بهشت وبرخورداری ازانوارتابناک الهی رامتذکرمی شودوانگاه به بیان دعای مومنان وصاحبان توبه نصوح مبادرت می ورزد.

به هرترتیب مومنان درروزمحشر به پیشگاه الهی عرضه می دارند:پروردگارانورماراکامل کن وگناهان ماراکاملا ببخش وبیامرز(ربّنااتمم لنانورناواغفرلنا)

ازسیاق این ایه به خوبی استفاده می شودکه طلب مغفرت سبب تکمیل وتمامیت نورویاملازم باان است،معنایش این است که ازنورناقصی برخوردارهستندومقصودازنورهمان نورایمان وعمل است که به حسب مراتب ودرجات ایمان یااثارگناهان نقائصی دران وجوددارد،لذاازخداوندمی خواهندکه نورشان راتتمیم وتکمیل نموده وایشان راازغفران وامرزش خودبهره مندفرماید.(المیزان ج۱۹ص۳۹۰).

۴-خداونداتنهابه بندگی توگردن می نهیم وفقط ازتوامرزش می طلبیم:

((امن الرسول بماانزل الیه من ربّه والمومنون کلّ امن بالله وملائکته وکتبه ورسله لانفرّق بین احدمن رسله وقالواسمعناواطعناغفرانک ربّناوالیک المصیر))بقره-۲۸۵.

-پیامبربه انچه ازطرف پروردگارش براونازل شده ایمان اورده است ومومنان نیز همگی به خداوفرشتگان ایمان اورده اند.مادرمیان پیامبران ارفرق نمی گذاریم و(مومنان)گفتند:شنیدیم وگردن نهادیم.پروردگاراامرزش توراخواستاریم وبازگشت به سوی توست.

این ایه شریفه پیامبراکرم(ص)ومومنان راتوصیف نموده واظهار می داردکه انان به خداوملائکه وکتب ورسولان اوایمان دارندومیان پیامبران تفاوتی قائل نیستندوبااین کلام برعبودیت وبندگی خویش نیزصحه می گذارندوازسویی برعجزوناتوانی خودبه صراحت اقرارمی نمایندوپیوسته به ضعف وجودی وفقرذاتی خویش اذعان می نمایند.وازطرفی دیگرارتکاب گناهان ومعصیت هاوگرایش نفسشان به پلیدی والودگی واحیانا تسلط شیطان برانان باعث می گرددکه ازرحمت خدادورشده وبتدریج به ورطه سقوط وهلاکت نزدیک شوند،ازاین جهت بی درنگ برخطاهای خویش اقرارنموده وشرنفس اماره وفرمانهای گمراه کننده اوبه خداپناه اورده وازذات اقدسش طلب غفران وامرزش می نمایند.

طبیعی است خداوندحقی رادربرابربندگانش بر خودلازم دانسته ،غفران وامرزش است که همه انسانهادرهررتبه ومقام که باشندبدان نیازمندند.لذامومنان ازخداونداین حق رادرخواست نموده ومی گویند((غفرانک ربّناوالیک المصیر))پروردگاراامرزش توراخواهانیم وبازگشت همه به سوی توست.

۵-پروردگارا،عذاب جهنم راازمادورکن:

((والّذین یقولون ربّنااصرف عنّاعذاب جهنّم انّ عذابهاکان غراما))فرقان-۶۵.

-انان که می گویندپروردگارا،عذاب جهنم راازمابرطرف کن که عذاب دشواری است.

قران کریم درسوره فرقان طی ایات متعددی به بیان صفات ویژه بندگان خاص خداوندپرداخته که ازهرحیث امرزنده است ویکی ازان ایات همین ایه موردبحث است.

ایه یادشده بیانگراین معناست که مومنان بخاطربرخورداری ازبینش وبصیرت عمیق وایمان ودین باوری زایدالوصف،باعبادت وپرستش ویاداوری عظمت وجلال خداوندی،خوف وخشیت الهی همه وجودشان رااحاطه می کندوپیوسته می گویند:پروردگاراعذاب جهنم راازمادورکن که عذاب سختی است.۱

۶-خداوندا،رحمت خودرابرمافروفرست:

((انّه کان فریق من عبادی یقولون ربّناامنّافاغفرلناوارحمناوانت خیرالرّاحمین))مومنون-۱۰۹.

-گروهی ازبندگان من می گفتند:پروردگارا،ماایمان اوردیم،مارابیامرزوبرمارحم کن که تو بهترین رحم کنندگانی.

قران کریم درایات پیشین درباره عذاب دردناک اهل جهنم ودرنهایت درخصوص گفتگوی پروردگارعالم،باانان سخن می گوید.

بنابراین ازاین ایات شریفه بخوبی برمی ایدکه ان گروهی که بانفاق وتزویرزندگی راسپری کرده وپیوسته درتنگنای ماده وطبیعت گرفتاربوده اند،بااعمال مذموم ونامطلوب خود،عذاب دردناک الهی رابرای خودفراهم نموده اند.

ولی گروه دوم بخاطرتحمیل صبروپایداری دربرابرفشارهای روحی ازسوی گروه اول،سرانجام به فلاح ورستگاری دست می یابند.

گروه نخست درحقیقت همان کسانی هستندکه درروزقیامت ازمومنان کمک می طلبندولی پاسخی کوبنده ازایشان دریافت می دارند.