سوال ۷۵: لطفا درباره رد مظالم توضیح بفرمایید.

✅ پاسخ:
🔹 واژه مظالم جمع مظلمه عبارت است از چیزى که به ستم از کسى گرفته شده است و در اصطلاح اموال حرامى است در دست انسان و صاحبان آن را نمىشناسد. در این صورت باید با اجازه مجتهد جامع شرایط به فقیر بدهد
لسان العرب و دهخدا، ماده «ظلم».

رد مظالم اصطلاحاً به اموال و بدهىهایى گفته مىشود که انسان از روى ظلم و بىعدالتى از بندگان خدا گرفته و نپرداخته است و حکم شرعى آن این است که اگر صاحب آنها را مىشناسد باید عین اموال را به آنها برگرداند و اگر عین تلف و مصرف شده، باید مثل یا قیمت آنها را بپردازد و اگر صاحب آنها را نمىشناسد و معلوم نیستند با اجازه دفتر مرجع از طرف صاحبش به فقیر غیر سید صدقه دهید و ضمناً آن چه در ماشینهاى عمومى و مسافربرى از طرف صاحبش جا مىماند یا در مغازهها، از مشترى جا مىماند یا در مسافرخانه و امثال آن جا مىماند و پولى که اشتباها و اضافى به انسان داده مىشود و بعداً متوجه مىشود، یا بدهى و خسارتى که شخص به دیگرى وارد کرده و مثلاً ضرر مالى یا بدنى که موجب دیه شده و جبران نکرده و آنچه از این قبیل امور است همه دین است که اگر طرف را مىشناسد واجب است به هر نحو او را راضى کند و اگر او را نمىشناسد باید پس از یأس از شناسایى صاحب آن با اجازه مجتهد جامع الشرایط به عنوان مجهول المالک و مظالم عباد به فقیر صدقه داده شود.
(تو ضیح المسایل مراجع س م ۲۵۶۴ به بعد)

امام صادق علیه السلام فرمود:
المِرصَادُ قَنطرهٌ عَلى الصّراطِ لایَجُوزها عبدٌ بمظلمهٍ
مرصاد پلى است که از آن بندگانى که گرفتار مظالم هستند نمىتوانند بگذرند.
پیامبر صلى الله علیه و آله و سلم فرمود:
مَن کانَت لِاخیهِ عندَهُ مَظلمهٌ فى عِرضٍ او مالٍ فَلیَتَحَلَّلها مِنه مِن قَبل أَن یَأتى یَومٌ لیسَ هناک دینارٌ و لادِرهم …
هرکس درباره آبرو یا مال برادر دینى خود مظلمهاى در گردن داشته باشد باید از صاحب حق حلالیت بطلبد قبل از آن که روزى بیاید که در آن روز دینار و درهمى نباشد.یعنى اگر عمل شایستهاى دارد به اندازه همان مظلمه از او گیرند و به صاحب حق دهند و اگر عمل شایستهاى ندارد از بدیهاى صاحب حق گیرند و بر ظالم بار کنند.
اموال و بدهىهایى که انسان از روى ظلم و بىعدالتى از بندگان خدا گرفته و نپرداخته باید به صاحبان آنها بدهد. و اگر عین مال تلف یا مصرف شده، باید مثل یا قیمت آن را بپردازد و اگر صاحب آنها را نمىشناسد این اموال و بدهیها از مصادیق مجهولالمالک مىشود.
آنچه در ماشینهاى عمومى و مسافربرى از مسافران جا مىماند یا در مغازهها از مشترىها جا مىماند یا در مسافرخانه و امثال آن جا مىماند و پولى که اشتباهاً و اضافى به انسان داده مىشود و بعد متوجه مىشود، یا خسارتى که شخصى به دیگرى وارد کرده و یا ضرر مالى یا بدنى که موجب دیه شده و جبران نکرده . حق الناس اجتماعی مانند آسیب هایی که انسان به اماکن و اموال عمومی می زند مانند مساجد، حسینیه ها، اتوبوس و … که انسان به میلیونها نفر بدهکار می شود.تماسهایی که شخص از محل کار بدون اجازه زده و یا از اموال آنجا استفاده شخصی نموده است. اگر محل مشخص است که به آنجا باز گرداند و در غیر اینصورت به بانک رفته و به خزانه دولت واریز کرده تا به بیت المال برگردانده شود
و آنچه از این قبیل امور است، همه دین است که اگر طرف را مىشناسد واجب است به هر نحو او را راضى کند و اگر او را نمىشناسد بایدپس از یأس از شناسایى صاحب آن، به عنوان مجهول المالک و مظالم عباد به فقیر غیر سید صدقه داده شود.