سوال ۷۸: لطفا درباره گناهان کبیره و صغیره توضیح دهید.
✅ پاسخ:
🔹 گناهان در یک تقسیم بندى کلّى به دو گروهند:
۱ گناهان صغیره (کوچک)،. ۲ گناهان کبیره (بزرگ).
خداوند متعال در قرآن کریم مى فرماید: «إِنْ تَجْتَنِبُوا کَبائِرَ ما تُنْهَوْنَ عَنْهُ نُکَفِّرْ عَنْکُمْ سَیِّئاتِکُمْ وَ نُدْخِلْکُمْ مُدْخَلاً کَرِیماً»«اگر از گناهان بزرگى که از آنها نهى شده اید اجتناب کنید بدى هاى شما را مى پوشانیم و شما را در جایگاه خوبى وارد مى سازیم».
و در جاى دیگر مى فرماید: «وَ وُضِعَ الْکِتابُ فَتَرَى الْمُجْرِمِینَ مُشْفِقِینَ مِمّا فِیهِ وَ یَقُولُونَ یا وَیْلَتَنا ما لِهذَا الْکِتابِ لا یُغادِرُ صَغِیرَهً وَ لا کَبِیرَهً إِلاّ أَحْصاها» «و کارنامه (- (عمل شما در میان)-) نهاده مى شود، آن گاه بزهکاران را از آن چه در آن است بیمناک مى بینى، و مى گویند: واى بر ما، این چه نامه اى است که هیچ (- (گناه)-) کوچک و بزرگى را فرو نگذاشته، جز این که همه را به حساب آورده است».
باید توجه داشت که گناهى چون مخالفت فرمان خداوند متعال سنگین و بزرگ است از این روست که پیامبر گرامى اسلام به ابوذر مى فرمایند: «لاَ تَنظُر إِلى صِغَرِ الخَطیئَهِ وَ لکِن أُنظُر إلى مِن عَصَیتَه(۵) «به کوچکى گناه نگاه نکن بلکه بنگر چه کسى را نافرمانى مى کنى» و حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام در این مورد مى فرمایند: أَشَدِّ الذنوب ما استهان بِه صاحبُه
«بزرگترین گناهان آن معصیتى است که گناهکار آن را کوچک بشمارد».
اما در عین حال این موضوع با تقسیم گناهان به صغیره و کبیره منافاتى ندارد چرا که برخى از گناهان از نظر آثار و پیامدها نسبت به یکدیگر به کوچک و بزرگ تقسیم مى شوند. پس صغیره و کبیره صفتى نسبى است که در مقایسه میان گناهان و آثار و پیامدهاى آنها به دست مى آید اگرچه هر گناهى با صرف نظر از مقایسه با سایر گناهان معصیتى بزرگ به شمار مى آید.
امام باقرعلیه السلام در حدیثى معیار تشخیص کبیره را بیان کرده و مى فرمایند: کلّ ما اوعد اللّه عزّ و جل علیه النّار«هر گناهى که خداوند براى آن وعده آتش دوزخ را داده باشد کبیره است».
حضرت امام خمینى (ره) در تحریرالوسیله شش معیار را براى تشخیص گناه کبیره معرفى کرده اند که عبارتند از:
– هر گناهى که در شرع وعده آتش دوزخ و یا مجازات براى آن داده شده است.
– هر گناهى که در شرع به شدّت از آن نهى شده است.
– هر گناهى که از منظر آیات و روایات همسنگ و یا بزرگتر از سایر گناهان کبیره معرفى شده است.
– هر گناهى که عقل به کبیره بودن آن اذعان کند.
– هر گناهى که در عرف مسلمانان کبیره تلقّى گردد.
– هر گناهى که روایات به کبیره بودن آن تصریح نمایند.
